Tarihimizle yüzleşmek: Osmanlının acımasız gerçeği: "Ya iktidar ya ölüm - 5"

 Birinci Ahmet’in tahta çıkışı ve Mahpeyker Kösem Sultan’ın (Anastasya) yükselişi:

1603 yılında henüz 13 yaşında tahta çıkan 1. Ahmet kardeşi Mustafa’yı öldürtmez. Çünkü daha hiç çocuğu yoktur. Annesi Handan Sultan’ın (Helen) elinde adeta bir oyuncaktır. Handan Safiye’yi eski saraya gönderip gözaltına aldırır. Artık iktidar onundur.

1. Ahmet kardeş katli geleneğine son verir. En büyük şehzadenin tahta çıkması kuralını koyar. Fakat şehzadelerin hayatı gene de kurtulmuş olmaz.

Devşirme vezirlerin, devşirme yeniçerilerin ve devşirme saray kadınlarının arasındaki, hassas dengelerin bozulması ile başlayan huzursuzluk ve isyan ettirilen yeniçeriler nedeniyle, padişahlar hayatlarının tehlikeye düştüğünü hissettikleri anda şehzadeleri boğdurtmaktaydı.

Şehzadelerin çocuk yapmaları da yasaktı. Yanlarına verilen cariyelerden çocukları olursa bu yeni doğan bebekler kız veya erkek hemen boğdurularak öldürülürdü. Bu insanlık dışı yöntem, Osmanlı soyunu, Sultan İbrahim döneminde yok olma noktasına getirecektir. Her gün ölüm korkusuyla yaşayan şehzadeler ruhi bunalımlara düşerek akli dengelerini dahi yitireceklerdir.

Durum Padişahlar için de farklı değildir. Hassas saray dengeleri ve iktidar çekişmeleriyle isyan ettirilen yeniçeriler yüzünden sürekli ölüm korkusu içindedirler. Osmanlı Soyu kendi kurduğu bu devşirme düzenin esiri olmuştur.

Artık padişah olmakta hayatta kalmanın garantisi değildir. 1. Ahmet’in dönemi gözdesi Kösem’in de iktidarda etkili olmaya başladığı dönemdir.

Birinci Ahmet yemek yerken yakalandığı ani mide sancısı nedeniyle hastalanır. Tüm müdahaleler sonuçsuz kalır ve hayatını kaybeder. Ölümü son derece şüphelidir. Tıpkı aniden kalbi duran babası 3. Mehmet gibi.

Aklını yitiren ilk padişah 1. Mustafa:

Birinci Ahmet’in ölümünden sonra en büyük oğlu Osman yerine 1. Mustafa tahta çıkarılır. Bunda Kösem’in etkisi büyük olmuştur. Çünkü hiç sevmediği 1. Ahmet’in diğer gözdesi Mahfiruz’un (Evdoksiya) oğlunun tahta çıkmasını istemiyordu.

Henüz çocuğu olmayan 1. Ahmet’in, Kösem ve Mahfiruz’dan pek çok kız ve erkek çocuğu olduktan sonra, birkaç kez öldürülmesi düşünülen 1. Mustafa, bu durumu hissettiği için, 14 yıl süren kafes hapsinde, her an yaşadığı ölüm korkusuyla, iyice aklını yitirmişti. Hatta ulufe töreninden sonra sarayın bahçesinde biraz düzelsin diye gezdirilirken, niye havuzdaki balık kullarıma da bahşiş atmazsınız der. 3 ay sonra tahttan indirilerek tekrar kafese kapatılır. Yerine 1. Ahmet’in en büyük oğlu 2. Osman Padişah olur.

İkinci (Genç) Osman'ın katledilmesi:

İkinci Osman tahta çıktığında henüz 13 yaşındadır. Annesinin isteği ile Kösem’i eski saraya göndererek gözetim altına aldırır. 1621 yılında Lehistan seferine çıkmadan önce, Saray entrikaları ve yeniçerilerin başıbozukluğu yüzünden, duyduğu ölüm korkusu nedeniyle, 16 yaşındaki en büyük kardeşi Mehmet’i boğdurtur.

Hocası Ömer Efendinin tekinleriyle, içinde bulunduğu bozuk düzeni değiştirmek, yeniçeri ve sipahi ocaklarını kaldırıp, yeni bir düzen kurmak için, hacca gitme bahanesiyle İstanbul’dan ayrılmaya karar verir. Ancak planları çevresindekiler tarafından duyularak yeniçeri ve sipahi ocaklarına haber verilir. Yeniçeriler ve sipahilerin ayaklanması üzerine, hacca gitmekten vazgeçtiğini duyuran 2. Osman, tahtan indirilerek, 1. Mustafa, annesi Handan’ın (Violetta) dağıttığı altın nedeniyle, yeniçerilerce kapatıldığı yerden çıkarılarak, tekrar Padişah yapılır. 2. Osman hakaretlerle Yedikule zindanına götürülerek önce onlarca yeniçerinin tecavüzüne uğrar, daha sonra boğulan 2. Osman’ın cesedi zindanın karanlık bir köşesine atılır.

Ancak Kösem’in sipahiler arasındaki ağırlığı daha fazladır. 1. Mustafa’nın Sadrazam atadığı Arnavut Kara Davut Paşa’nın, 2. Osman’ı öldürttüğü gerekçesiyle, sipahileri ayaklandırır. Yeniçerilerin yaptığı katliam Kara Davut’un üstünde kalır. Sipahiler Kara Davut’un kafasını kesip 1. Mustafa’nın önüne atarlar. Sonra da onu tekrar ölünceye kadar kalacağı demir kapılı odasına kapatırlar. Böylece Anastasya’nın (Kösem) oğlu 4. Murat 1623 yılında tahta geçer.

Mahpeyker Kösem Sultan’ın oğlu 4. Murat ve sürüp giden kardeş katli:

Daha 11 yaşında padişah olan 4. Murat’ın ilk dönemi annesi Kösem Sultanın yönetimi altında geçer. 2. Osman’ın abisi Mehmet’i boğdurmasına, 2. Osman’ın da yeniçerilerce linç edilmesine tanık olan padişah, 1631 yılında ilk kez yönetime el koyar. Hüsrev Paşayı azledip yerine Hafız Ahmet Paşayı getirir.

Bunun üzerine kendisine gözdağı vermek isteyen annesi, yeniçeriler ve sipahileri, Topal Recep Paşa ile işbirliği yaparak ayaklandırır. Asiler, korkarak ayak divanına çıkan 4. Murat’ın gözü önünde Ahmet Paşayı linç ederler.

Öldürttüğü Hüsrev Paşanın başını, saray kapısı önüne koyması üzerine, 4. Murat’a karşı tekrar ayaklanan, Yeniçeriler ve sipahiler, bu kez de padişahın çok sevdiği Mustafa Paşa, yeniçeri ağası Hasan Halife ve Musahip Musa Çelebi’yi padişahın gözü önünde katlederler.

İntikam yemini eden genç padişah eniştesi Recep Paşayı idam ederek, annesini haremde göz hapsine aldırır. Öldürttüğü Recep Paşa’nın cesedini, yeniçeri ve sipahi önderlerinin önüne atarak, gözdağı verir. Böylece iktidarını kuvvetlendirir.

Adam öldürmeye iyice alışan 4. Murat, taşlama yazmayacağına yemin ettirdiği, şair Nefiy’i, yeminini bozması üzerine idam ettirir. Revan (Erivan) seferi boyunca söz dinlemeyen vali ve kadıları idam ederek ilerler. Revan’ın fethinden sonra Tebriz seferine çıkmadan, annesinin, arkasından bir dolap çevirmesi korkusuyla, fetihnamenin yanında gönderdiği gizli bir fermanla, öz kardeşleri Beyazıt ve Süleyman’ı boğdurtur.

Beyazıt üzerine atılan cellâtlarla mücadele edip 4 tanesini öldürmeyi başarsa da ölümden kurtulamaz. Beyazıt’ın bu acı ölümü, ünlü Fransız şair ve trajedi yazarı Racine’nin Bajazet (Bayezit) adlı trajedisine konu olur.

Dördüncü Murat Tebriz’in fethinden dönerken, yasakladığı halde bağımlısı olduğu içki yüzünden ve yakalandığı gut hastalığı nedeniyle, Diyarbakır’da bir süre hasta yatar. Bağdat seferine çıkmadan önce 3. kardeşi Kasım’ı boğdurtur. Kösem Sultan son Osmanlı şehzadesi İbrahim’i, 4. Murat’a karşı koruma altına alır. Saraydaki hapis hayatı boyunca ecel terleri döken İbrahim, sinir hastası olmuştur.

İran seferine çıkarken depreşen hastalığı nedeniyle İstanbul’a dönen 4. Murat, 1640 yılında kasrı şirin antlaşmasını imzaladıktan kısa bir süre sonra acılar içinde ölür. Yerine annesi tarafından birkaç kez öldürülmekten kurtulan sinir hastası İbrahim tahta çıkar. Böylece Anastasya’nın (Mahpeyker Kösem Sultan) ikinci saltanatı da başlamış olur.

Yazımın bundan sonraki bölümüne bu konuyla devam edeceğim.

AHMET ELDEN