Tarihimizle yüzleşmek: Osmanlının acımasız gerçeği: "Ya iktidar ya ölüm - 11"

 

2. Abdülhamit ve hakkında uydurulan efsaneler:

2. Abdülhamit 31 Ağustos 1876 da tahta çıktığında 34 yaşındaydı. İstifa eden Rüştü Paşa’nın yerine Mithat Paşa’yı sadrazam yapar. 23 Aralık 1876 da Paris antlaşmasında imzası bulunan devletlerin temsilcileri İstanbul’da toplandığına Kanuni Esasi ilan edilir. Ancak Avrupalı devletler anayasayı ciddiye almaz ve Osmanlı Devletini Balkanlar’da önemli ödünler vermeye zorlarlar. Osmanlı Devleti reddeder. Bunun üzerine Avrupalı devletlerin elçileri İstanbul’u terk eder.

2. Abdülhamit bunu fırsat bilerek, saltanatını borçlu olduğu Mithat Paşa’yı azleder ve Taif’e sürerek orada zindana attırır. Daha sonra Abdülaziz’i öldürtmekle suçlayacağı Mithat Paşa’yı, İngiliz ajanı bir Rum olan Hristoforidis başkanlığında kurdurduğu mahkemeye, mahkûm ettirerek Taif zindanında boğdurarak öldürtecektir.

31 Ocak 1878 de Ruslarla mütareke imzalanmasının ardından 2. Abdülhamit anayasanın kendisine verdiği yetkiyle meclisi süresiz tatil eder ve 33 yıllık istibdat yönetimini başlatır.

2. Abdülhamit Efsaneleri:

2. Abdülhamit’in siyasetinin Osmanlı Devleti’nin ömrünü 30–40 yıl uzattığı ve bir karış toprak vermediği iddiası, ancak Osmanlıcı zihniyetin bir hezeyanından ibarettir. Şöyle ki 3 Mart 1878 Ayastefanos antlaşmasıyla Karadağ, Sırbistan ve Romanya’ya tam bağımsızlık ve toprak veriliyor, Tuna’dan Ege’ye uzanan ve Makedonya’yı da içine alan bir Bulgaristan kabul ediliyordu. Bosna Hersek, Girit ve Ermenilerin bulunduğu vilayetler ayrıcalık kazanıyordu. Kars, Ardahan, Batum ve Doğubayazıt Rusya’ya bırakılıyordu. Ağır savaş tazminatı yükleniliyordu.

Bu durumu çıkarına aykırı bulan İngiltere’ye, yapacağı yardıma karşılık 2. Abdülhamit, Kıbrıs’ı verecektir. Berlin’de yapılan yeni antlaşma Ayastefanos’u Batılı devletlerin çıkarları doğrultusunda değiştirirken devletin ömrü uzamak yerine, parçalanmayı çabuklaştıran sorunları da beraberinde getirecektir. Osmanlı Devleti büyük toprak kayıplarına uğrarken ağır savaş tazminatı ödeyecektir. Bosna Hersek’in yönetimi de Avusturya’ya bırakılacaktır. Üstüne üstük İngiltere’ye bu büyük yardımına karşılık birde Kıbrıs verilmiştir. İşte Abdülhamid’in dehası.

Durum bununla da kalmayacak 1881 de Fransa Tunus’u, 1882 de İngiltere Mısır’ı işgal edecektir. 2. Abdülhamit bu işgalleri sineye çekecektir. 1885 te Doğu Trakya Bulgaristan’a katılacaktır. 1897 de Girit’i ayaklandıran Yunanistan’a savaş açan 2. Abdülhamit, savaş kazanıldığı halde Batılı devletlerin müdahalesiyle, Girit’e özerklik verip başına da Yunan bir pens atayacaktır. 1908 de Avusturya, Bosna Hersek’i ilhak eder, 1901 de Fransa Midilli’yi işgal eder. Niş Sırbistan’a, Dobruca Romanya’ya, bazı kasabalar Karadağ’a bırakılır.

Görüleceği gibi 2. Abdülhamit döneminde de dağılma devam etmiştir. Şayet Osmanlı Devleti’nin ömründe bir uzamadan bahsetmek gerekirse, bunu 2. Abdülhamit’in diplomasisinde değil, Osmanlı Devletini biran önce yutmak isteyen ve Osmanlı Devleti’ni paylaşmak için İngiltere’ye teklifte bulunan Rusya’nın önüne, bunu çıkarına aykırı bulan İngiltere’nin sürekli engel çıkarmasında aramak gerekir.

Eğer Rusya İngiltere ile anlaşabilseydi, acaba Osmanlı’yı Abdülhamit’in hangi diplomasisi kurtarabilirdi? Üzerinde biraz düşünmek gerekir.

2. Abdülhamit’in İslam’ı ve Halifeliğini ön plana çıkaran politikasının, bir İslam birliği sağladığı düşüncesi de, yine İslamcı ve Osmanlıcı zihniyetin bir hezeyanından ibarettir.

Evet, Abdülhamit İslam’ı ve Halifeliğini siyasetinde kullanmıştır ancak, 31 Mart vakası şeriat isteriz diye başlamış ve bu ayaklanma sonunda tahttan indirilmiştir. Halifeliğin kendisine bir faydası olmamıştır.

Aynı yanılgıya İttihat ve terakki Partisi yöneticileri ile müttefikleri Almanya’da kapılır. 1. Dünya savaşına girilince Sultan 5. Mehmet Reşat İslam’ın Halifesi sanı ile bütün Müslümanları cihada çağırır. Ancak Araplar İngilizler ile işbirliğine giderken, Müslüman sömürge askerleri de Osmanlı Ordusu’na karşı İngiliz ve Fransız ordularında çarpışacaktır.

Görüleceği gibi Halifeliğin Osmanlı’ya siyasi hiçbir faydası olmamıştır.

2. Abdülhamit’in Teodor Herzl ile Filistin konusunda görüşmesine gelince. İlki 19 Mayıs 1901 de yapılan görüşmelerin ve daha sonra yazışmaların, Düyunu Umumiye idaresi ile yapılan görüşmeler bir sonuca varıncaya kadar sürdüğünü, Düyunu Umumiye ile borçların ertelenmesi konusunda anlaşmaya varılınca Teodor Herzl’in teminat mektuplarına gerek kalmadığını ve görüşmelerin kesildiğini. Huzurdan kovma hikâyesinin, İslamcı Osmanlıcı zihniyetin, Abdülhamit’i yüceltmek için uydurduğu yalanları olduğunu, bugün artık biliyoruz.

33 yıllık baskıcı rejimi kendisine karşı gelişen muhalefeti durduramaz. 2. meşrutiyeti ilan etmek zorunda kalır. Ancak 31 Mart vakasından sonra tahttan indirilecek yerine kardeşi 5. Mehmet Reşat getirilecektir. 1918 de Beylerbeyi Sarayı’nda karaciğer kanserinden vefat eder. 

5. Mehmet Reşat ve sonun başlangıcı:

5. Mehmet, 27 Nisan 1909 da padişah olduğunda 65 yaşındaydı. Şehzadeliği 2. Abdülhamit döneminde sürekli gözetim altında ve kaygılarla geçmişti. Kendisini Mevleviliğe vermişti. Saltanatının başında, doğu Anadolu ve Adana’da Ermeniler ayaklanır.

1910 da Arnavutlar ayaklanır. Yaşlı Padişah Balkan gezisine çıkar ve ayaklanmanın yatıştırılmasını izler.

İtalya’nın Trablusgarp ve 12 adayı işgali ile başlayan Osmanlı İtalyan savaşı, Balkan savaşının başlaması üzerine, buraların İtalya’ya verilmesiyle sonuçlanır.

1913 Balkan bozgununu siyasi çalkantılar izler. 1. Balkan savasından sonra Sait Halim Paşa'yı Sadrazam yapar. Böylece yönetim tamamen İttihat ve Terakkinin eline geçer. Balkan devletleri birbirine düşünce Edirne kurtarılır. Böylece bugünkü sınırlara yakın sınırlar belirlenir.

5. Mehmet siyaseten tamamen etkisiz ve protokol kurallarını yerine getiren biri durumuna gelmiştir. 1914’te Birinci Dünya Savaşına girilir. İslam’ın Halifesi sıfatıyla, bütün Müslümanları cihada çağırır. Ancak Araplar İngilizlerle işbirliği yaparken, Müslüman sömürge askerleri de Osmanlı Ordusuna karşı savaşır.

Enver Paşanın maceraları sonucu yaşanan bozgunları ve abisi 2. Abdülhamit’in ölümünü gören padişah, savaşın sonuna doğru 3 Temmuz 1918 de 74 yaşında vefat eder.

 

Gelecek yazımda 6. Mehmet Vahdettin ve onun kurtuluş mücadelesine karşı takındığı tavırdan bahsedeceğim ve yazı dizisini bitireceğim.

AHMET ELDEN